در یکی از روزهای بهاری، سه ماهیگیر در کنار یک دریاچه نشسته بودند. یک درخشندگی در وسط دریاچه ایجاد شد. این درخشندگی توجۀ ماهیگیرها را جلب کرد. وقتی ماهیگیرها با دقت به آب نگاه کردند، فهمیدند که ماهی است. در این هنگام، سه ماهی بیخبر از ماهیگیرها، باهم بازی میکردند. ماهی ها که در کنار دریاچه با هیجان جست و خیز میزدند، چشم شان به ماهیگیرها افتاد. ماهیها فهمیده بودند که ماهیگیرها قصدِ شکار آنها را دارند.
کی از ماهیها که هوشیار بود، تصمیم گرفت از آنجا فرار کند. او فهمید که اگر زود اقدام نکند، ممکن است به دام ماهیگیرها بیفتد. دو ماهی دیگر، با آنکه ماهیگیرها را دیده بودند، بازهم به بازیشان ادامه دادند.
درحالیکه ماهیگیرها به دنبال جال رفته بودند تا آنها را به دام بیندازند. ماهی هوشیار، دوستانش را هشدار داد تا هرچه زودتر از اینجا فرار کنند. ولی دو ماهی دیگر که یکی کم عقل و دیگری بی عقل بود، به سخنان او گوش ندادند.
ماهی هوشیار، ازاین بی بند وباری آنها بسیار اندوهگین شد. ماهی هوشیار، از اینکه فریبِ آنها را نخورد و دچار تنبلی نشود و به دام ماهیگیرها نیفتد، به سرعت آنجا را ترک کرد.
از ماهیگیرهای لب دریا و دوستانش بسیار دور شد. اندکی بعد، ماهیگیرها با جالهای شان به لب دریاچه آمدند. ماهیِ کم عقل با دیدنِ ماهیگیرها و جالهای آنها، بسیار ترسید. او از گوش ندادن به سخنان ماهی هوشیار، پشیمان شده بود. ناگهان به فکرش آمد که باید تقلید مرده را کند.
پشتش را به داخل آب برد و شکمش را بیرون از آب کشید. هیچ حرکت نمیکرد، موج آب او را آهسته آهسته به لب دریاچه کشید. ماهیِ کم عقل که به لب دریاچه رسیده بود، به تقلید مرده ادامه داد. ماهیگیرها به محض که او را دیدند، گمان کردند که مُرده است. به همین دلیل اندوهگین شدند.
یکی از ماهیگیرها ماهی کم عقل را به دست گرفت و در حالی که دلش به حال ماهی میسوخت، او را در زمین گذاشت. ماهی کم عقل جنبیده جنبیده خود را به آب انداخت و از چنگ ماهیگیرها نجات یافت. ماهیِ بی عقل که به ماهیگیرها توجه نکرده بود، به بازی کردن ادامه داد. ماهیگیرها که نمیخواستند یک ماهی باقیمانده را از دست دهند، سوار قایق شدند و به ماهی بی عقل نزدیک شدند. جالهای خود را یک دم به آب انداختند. ماهیِ بیعقل میخواست فرار کند ولی دیر شده بود. وقتی ماهیگیرها دیدند ماهی به جال افتاده است، خوشحال شدند و جال را به سوی خود کشیدند.
ماهیِ بیعقل که به دام ماهیگیرها افتاده بود، بسیار جگرخون شد. بسیار میترسید. از اینکه به سخنان دوستِ هوشیارش توجه نکرده بود، بسیار پشیمان شد. ولی پشیمانی دیگر فایده نداشت.
امام علی (ع) :
إذا لَم تَکُن عالِما ناطِقا فَکُن مُستَمِعا واعِیَا .
اگر دانشمندى گویا نیستى ، پس شنونده اى گیرا باش.
